Czy zastanawialiście się Państwo kto jest odpowiedzialny w firmie za czas pracy pracowników? Czy jest to Pani z kadr czy może manager? Założę się, że zdecydowana większość z Państwa, na tak zadane pytanie odpowie: oczywiście, że Pani z kadr. Otóż nic bardziej mylnego :)

tekst opracowała: 

Joanna Cur Prawnik, trener biznesu, specjalista prawa pracy i RODO

Normy czasu pracy, wymiary, rozkłady, dobowe i tygodniowe okresy odpoczynku, planowanie grafiku i nanoszenie zmian, praca w niedziele i święta, praca w nadgodzinach i jej rozliczanie...

To tylko niektóre z zagadnień, będących dla wielu managerów ?czarną magią?. Problem z tym, że managerów prawie żadna z firm nie szkoli z tej tematyki i w efekcie jest tak, że popełniają oni mnóstwo błędów, których mogliby uniknąć gdyby tylko mieli na temat czasu pracy podstawową wiedzę.

Kiedy przez 8 lat zarządzałam dużym Zespołem w firmie T-Mobile Polska S.A., najpierw koordynując pracę Sklepów Franczyzowych, a potem Salonów Własnych, codziennie mierzyłam sie? z tematami:

- Szefowo, Marek zachorował, czy moge? zostawic? dziś i jutro Pawła dłuz?ej w pracy?

- Ewa jest w cia?z?y, czy moz?e pracowac? 10 godzin? Mo?wi, z?e spokojnie da rade?. 

- Mateusz ma wizytę u lekarza, chce wyjść wcześniej, moge? go pus?cic?? A co jes?li ulegnie wypadkowi? 

- Tomek komunikuje mi, z?e wczoraj pracował 9 zamiast 8 godzin? Co teraz? - musze? wysłac? 2 osoby na szkolenie. Powinni pojechać w niedzielę bo od 8 w poniedziałek ruszają zajęcia. Juz? mnie pytaja? kiedy be?da? mogli odebrac? wolne. Co mam im odpowiedziec??

I tak codziennie :) Zespo?ł duz?y - 150 pracowniko?w, na szcze?s?cie bezpos?rednich podwładnych tylko kilkunastu. Problemo?w i dylemato?w mno?stwo. A przeciez? naszym gło?wnym zadaniem była obsługa klienta oraz sprzedaz? telefono?w i abonamento?w.  Gdzie tu miejsce na tematy zwia?zane z czasem pracy?  Oj, nie było łatwo :) A jak to wygląda w Pan?stwa organizacjach? Managerowie również mierzą sie? z podobnymi kwestiami?

Poniżej kilka najważniejszych kwestii, które warto sobie przyswoić zarządzając zespołem ludzi.

Przerwy w pracy:

Czy wiesz jakie okresy niewykonywania pracy, wliczają się do czasu pracy? Przypuszczam, że Twoja 1-sza odpowiedź na tak zadane pytanie może brzmieć:

- 15-to minutowa przerwa w pracy, zwana potocznie śniadaniową lub lunchową. 

No i masz rację!

15 minutowa przerwa wynika z art. 134 Kodeksu pracy:

Art. 134. KP 

Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy.

Ile przerw na 8 godzin pracy?

Warto wiedzieć, że 15-minutowa przerwa przysługuje tylko wówczas, gdy pracownik danego dnia pracuje co najmniej 6 godzin. Czyli, jeśli pracujesz danego dnia krócej (np. 4 godziny w równoważnym systemie czasu pracy), to taka przerwa nie przysługuje wcale. Analogiczne, jeśli pracownik pracuje 10 godzin czy 12 godzin to również jego przerwa kodeksowa to tylko 15 minut. Pracodawca nie ingeruje w to, na co pracownik tę przerwę przeznaczy. Może to być więc albo posiłek albo np. palenie papierosów. 

Warto też mieć na uwadze, że 15-minutowa przerwa przysługuje w TRAKCIE pracy, a więc pracownik nie może przyjść do pracy później lub wyjść z niej wcześniej o 15 minut.

Przerwa na papierosa:

Coś takiego jak "przerwa na papierosa" nie istnieje w kodeksie pracy. Pracownik, jeśli pali papierosy, również ma tylko 15-minutową przerwę w pracy. Niezależnie od tego czy spożywa w jej czasie posiłek czy pali papierosa. 

REKLAMA

Czy pracodawca może wydłużyć pracownikom przerwę: 

Jeśli 15 minut jest dla pracowników niewystarczające, pracodawca może wprowadzić przerwę, która nie jest wliczana do czasu pracy. Jej długość nie może przekroczyć 60 minut. Ta możliwość wprowadzenia dodatkowej przerwy wynika z art. 141 k.p. i jest dość często stosowana w dużych korporacjach.

Art. 141. KP 

§ 1. Pracodawca może wprowadzić jedną przerwę w pracy nie wliczaną do czasu pracy, w wymiarze nie przekraczającym 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych.

§ 2. Przerwę w pracy, o której mowa w § 1, wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.

Jaki jeszcze okres wlicza się do czasu pracy pomimo tego, że pracownik tej pracy akurat nie wykonuje?

Przerwa związana z pracą przy komputerze:

Pracownikowi, który pracuje przy komputerze przysługuje po każdej godzinie pracy przy komputerze ekranowym 5 minutowa dodatkowa przerwa. Wynika ona z §7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1.12.1998 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

Jeśli natomiast jesteś kobietą w ciąży wiedz, że masz prawo do dodatkowej 10-minutowej przerwy, po każdych 50 minutach pracy przy komputerze. Prawo to wynika z rozporządzenia Rady Ministrów z 3.04.2017 w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią.

Przywileje dla kobiet karmiących:

Skoro jesteśmy przy prawach kobiet, to jakie im jeszcze przysługują prawa?

Otóż kobiecie, która karmi dziecko piersią przysługują 2 przerwy na karmienie po 30 minut każda. Prawo to wynika z art. 187 kodeksu pracy. Warto wspomnieć, że kobiecie, która pracuje w danym dniu od 4 do 6 godzin przysługuje jedna przerwa w wymiarze 30 minut. Jeśli natomiast kobieta pracuje od 6 godzin wzwyż to przysługują jej dwie przerwy po 30 minut każda. Jeśli kobieta karmi dwoje dzieci wymiar przerw wynosi po 45 minut. 

Art. 187. KP

§ 1. Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie.

§ 2. Pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie.

Do czasu pracy wlicza się również:

- oczekiwanie na przydział zadań, kiedy pracownik czeka na stanowisku pracy na polecenia przełożonego (bo pozostaje do dyspozycji pracodawcy),

- czas niewykonywania pracy, kiedy pracownik był do niej gotowy, lecz nastąpiła przeszkoda z przyczyn leżących po stronie pracodawcy (art. 81 kodeksu pracy) - czyli tzw. przestój, z którym mamy do czynienia na przykład teraz, w okresie pandemii koronawirusa.

Art. 81. KP 

§ 1. Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

Pracownicy zatrudnieniu w warunkach uciążliwych i szkodliwych:

Pracownikom pracującym w warunkach uciążliwych lub szczególnie szkodliwych przysługują, zgodnie z art. 145 §1 kodeksu pracy, przywileje polegające na dodatkowej przerwie wliczanej do czasu pracy lub skrócenie normy czasu pracy. Warto dodać, że przepisy nie wskazują wprost co tak naprawdę oznaczają warunki uciążliwe i szczególnie szkodliwe. 

Art. 145. KP 

§ 1. Skrócenie czasu pracy poniżej norm określonych w art. 129 wymiar i rozkłady czasu pracy § 1 dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia może polegać na ustanowieniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy albo na obniżeniu tych norm, a w przypadku pracy monotonnej lub pracy w ustalonym z góry tempie polega na wprowadzeniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy.

Dodatkowa przerwa w pracy dla pracowników niepełnosprawnych:

Pracownikom, którzy posiadają orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym lub znacznym przysługuje dodatkowa 15-minutowa przerwa wliczania do czasu pracy. Przywilej ten wynika z art. 17 Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Dodam, że osoby niepełnosprawne należące do znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności mają o wiele więcej przywilejów w prawie pracy. Jakie to przywileje, napiszę w jednym z kolejnych wpisów.  

Czas pracy pracowników młodocianych:

Pracownikom młodocianym, którzy jednocześnie pracują i uczą się, do czasu pracy wlicza się czas, który spędzają w szkolnej ławce. Uprawnienie to wynika z art. 202 § 3 oraz 3 (1) kodeksu pracy. 

Art. 202. KP

§ 3. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy.

§31. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.

REKLAMA

Podsumujmy zatem. 

Przerwy w pracy wliczane do czasu pracy to:

1) 15-minutowa przerwa dla pracownika, który pracuje w danym dniu minimum 6 godzin (art. 134 Kodeksu Pracy),

2) 5-minutowa dodatkowa przerwa po każdej godzinie pracy przy komputerze (§7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1.12.1998 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe),

3) 10-minutowa przerwa dla kobiet w ciąży po każdych 50 minutach pracy przy komputerze (rozporządzenie Rady Ministrów z 3.04.2017 w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią),

4) Dwie 30-minutowe przerwy na karmienie dla kobiet karmiących dziecko piersią. Kobiecie, która pracuje w danym dniu od 4 do 6 godzin przysługuje jedna przerwa w wymiarze 30 minut. Jeśli natomiast kobieta pracuje od 6 godzin wzwyż to przysługują jej dwie przerwy po 30 minut każda. Przerwy można połączyć. W przypadku kamienia piersią dwójki dzieci przerwy wynoszą po 45 minut (art. 187 Kodeksu Pracy),

5) oczekiwanie na przydział zadań, kiedy pracownik czeka na stanowisku pracy na polecenia przełożonego (bo pozostaje do dyspozycji pracodawcy),

6) czas niewykonywania pracy, kiedy pracownik był do niej gotowy, lecz nie mógł jej świadczyć z powodu przeszkody leżącej po stronie pracodawcy - tak zwany przestój (art. 81 Kodeksu Pracy),

7) dodatkowa przerwa lub skrócenie normy czasu pracy dla pracowników pracujących w warunkach uciążliwych lub szczególnie szkodliwych (art. 145 §1 Kodeksu Pracy),

8) 15-minutowa dodatkowa przerwa na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek dla pracowników niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym lub znacznym (art. 17 Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych),

9) czas nauki pracowników młodocianych spędzonych na obowiązkowych zajęciach szkolnych (art. 202 § 3 oraz 3 (1) Kodeksu Pracy).

Jak widać prawo pracy, a w tym przypadku czas pracy, skrywa sporo tajemnic. Kolejne będę odkrywać w następnych moich wpisach. Mam nadzieję, że jesteś zainteresowany :) 

Twitter

Share on Tumblr